КОРОНАВИРУСҚА ҚАРСЫ ВАКЦИНАЛАУ ТУРАЛЫ ТОЛЫҚ МӘЛІМЕТ

Елімізде ақпан айынан бастап коронавирус вакцинасын егу науқаны басталады.  ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің сарапшылары вакциналау туралы мынадай түсініктеме берді.

Вакцина егу мәжбүрлі түрде бола ма?

Қазақстанда вакцинация ерікті түрде салынады. Кез келген медициналық ем-шара, оның ішінде вакциналау адамның келісімімен жүргізіледі. Вакциналаудан бас тартқан адам әкімшілік немесе қылмыстық жауапқа тартылмайды. Қысым жасау – заңсыз. Вакциналау кезең-кезеңмен және тегін жүргізіледі.

Кімдер егіледі?

Бірінші кезеңде:

• КВИ жұқтыру және тарату тәуекелі жоғары халықтың осал тобы;
• Иммундауға жататын халықтың осал тобы;
• Жұқпалы аурулар аурухана медқызметкерлері
• Жедел медициналық көмек қызметкерлері;
• Жансақтау бөлімі қызметкерлері;
• Медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсету қызметкерлері;
• Ауруханаға қабылдау бөлімі медқызметкерлері;
• Санэпидқызмет мамандары.

Екінші кезеңде:

• Жалпы білім беретін мектеп мұғалімдері;
• ЖОО педагогтары;
• I кезеңге кірмеген медқызмет мамандары.

Үшінші кезеңде:

• Мектеп-интернат педагогтары;
• Мектепке дейінгі мекеме педагогтары;
• Студенттер;
• Созылмалы ауруы бар адамдар.

Коронавируспен ауырғандар вакцина салдыра ма?

Вакциналауға дайындық кезінде антиденелердің болуы туралы анықтама қажет етілмейді. Коронавируспен ауырып жазылғаннан соң екпе 6 айдан ерте жүргізілмеуі қажет. Вакцинаны 21 күндік аралықпен екі кезеңмен енгізу керек. Бірінші доза антиденелердің аз мөлшерін өндіруге байланысты қысқа қорғаныс әсерін береді. Екінші доза біріншісінің әсерін күшейтеді және нығайтады, адам организміндегі антиденелер саны артады.

Балаларға вакцина салына ма?

«Спутник V» вакцинасын 18 жасқа дейінгі балаларға қолдануға болмайды. Тек кәмелетке толған адам  ала алады.

Отандық вакцина қашан дайын болады?

Қазақстанда өндірілген QazCovid-In  вакцинасы қазір клиникалық сынақтың 3-ші кезеңінен өткізіліп жатыр. Және отандық вакцина туралы бекітілген нұсқаулық жоқ, сондықтан оған контингент анықталу үстінде.

Вакцина ресейлік деп естідік, ол туралы не білеміз?

1 ақпаннан бастап Ресейде шығарылған Гам-КОВИД-Вак («Спутник V») вакцинасы салынады.                   15 ақпаннан бастап Қарағанды фармацевтикалық кешенінің базасында өндірілген Гам-КОВИД-Вак вакцинасы қосылады. 2021 жылдың 2 тоқсанынан бастап отандық - QazCovid-In препаратын қосу жоспарланып отыр. Қарағандыда өндірілген Гам-КОВИД-Вак (Ресей ғалымдары әзірлеген вакцина - ред.) вакцинасы тек Қазақстанда қолдануға пайдаланылады. Қазір ҚР Денсаулық сақтау министрлігі «Sinovac», «Sinopharm» (Қытай), «Phizer» (АҚШ) қоса алғанда, коронавирус инфекциясына қарсы вакцина өндіруші бірқатар мемлекетпен келіссөз жүргізуде.

Вакцинаның жанама әсері бола ма?

Қарсы көрсеткіштерді анықтау үшін вакцинаның көрсетілімдері, қарсы көрсетілімдері, иммунизациядан кейінгі ықтимал көрінісі, вакцинаны енгізу, сақтау және тасымалдау шарттары туралы толық мәліметтері бар вакцина нұсқаулығы талап етіледі. Сондықтан қарсы көрсеткіштерін қазір тізіп шығу мүмкін емес. Адамның ағзасы кез келген вакцинаны енгізуде иммунитетті қалыптастырады, иммундаудан кейін дене қызуы аздап көтеріледі, егілген жер қызарып ісінуі мүмкін. Вакцинаны салмас бұрын адамның аллергиясы бар-жоғы анықталады. Егер ауыр аллергиялық сырқаты болса, вакцина салудан бас тартады. Бұл ретте аллергиялық реакцияны болжау мүмкін емес, себебі әрбір адамның ағзасы әртүрлі. Дер кезінде мән беру үшін вакциналаудан кейін 30 минут (медициналық мекемеде) дәрігердің бақылауында болуы керек: дәл осы аралықта вакцинаға аллергиялық реакция болуы мүмкін. Одан кейін 3 күн бойы тіркелген жері бойынша учаскелік дәрігерлердің бақылауына алынады. Вакцина алған әр адамның қолына вакцинаның ықтимал кері әсерлері көрсетілген және мұндай әсер орын алған жағдайда хабарласа алатын байланыс нөмірлері бар жадынама беріледі.

«Спутник V» вакцинасының сапасы қандай?

Ресей Федерациясында мемлекеттік тіркеуден өткізілген; Бірнеше ай бойы халықтың осал топтарын иммундауға қолданылып келеді; Бұл вакцинаны сатып алуға 50-ге жуық мемлекет өтініш берген; Кейбір елдер (Беларусь, Аргентина, Сербия) қазір сәтті қолдануда.

Коронавирустық инфекция Covid-19 туралы мәлімет

Жіті респираторлық вирустық инфекциясы жеңіл түрде де, ауыр түрде де өту қауіпі бар ауру. Оның ерекше асқынулары вирустық пневмония, жіті респираторлық дистресс-синдромға, тіпті өлімге әкеп соқтыруы мүмкін. Аурудың ең көп тараған белгілеріне дене қызуы, шаршағыштық және құрғақ жөтел жатады. Көптеген жағдайларда(шамамен 80%) адамдар арнайы емдеулерсіз сауығып кетеді. Аурудың ауыр түрлері қарт адамдарда және демікпе, диабет және жүрек аурулары бар адамдарда дами алады. Төтенше жағдайларда өмірлік маңызды органдардың функцияларын қолдауға арналған құралдар қолданылады. Вирус құрамында вирусы бар тамшылар арқылы жөтелу немесе түшкіру кезінде, сондай-ақ көзге, мұрынға немесе ауызға түсуі арқылы таралады. Алдын алудың тиімді шараларының қатарына қолды жиі жуу және респираторлы гигиена ережелерін сақтау жатады.  Эпидемияға байланысты Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) денсаулық сақтау саласындағы халықаралық маңызы бар төтенше жағдай жариялады. Жағдай тез дамып, күн сайын ауырғандар мен қаза болғандар саны артып келеді. Әр түрлі ғылыми және клиникалық зерттеулер жүргізілуде.

Симптомдар пайда болған сәттен бастап аурудың өршуі(күн):

Белгілері:

28 ақпандағы жағдай бойынша 1099 пациенттің жағдайын талдауға сәйкес негізгі симптомдар болып табылады: 88,7 % жағдайда қызу (зерттеуде 37,5 °C және одан жоғары); жөтел 67,8% жағдайда. Басқа симптомдар арасында көрінеді: 38,1% жағдайда шаршау; 18,7% жағдайда ентігу; 14,9% жағдайда бұлшық еттердің немесе буындардың ауыруы; 13,9% жағдайда тамақтың ауруы; 13,1% жағдай бас ауруы.

Қақырық 33,7% жағдайда кетеді. Диарея, жүрек айнуы және құсу сияқты гастроэнтерит симптомдары сирек кездеседі. Мұрынның бітелуі, мұрын кездеседі 4,8% жағдайлар. Қызу ауруханаға жатқызылғандардың арасында жиі кездеседі, алайда ауруханаға жатқызылатындар науқастардың жартысынан аз болады. Температура барлық емделушілерде көтерілмейді. 39 °C жоғары дене температурасы 12,3% емделушілерде көтеріледі. Еуроодақта жиналған белгілер бойынша деректер қытай статистикасынан ерекшеленеді. Талдау бойынша 11 елден 58 277 оқиға (көбінесе Германия), температура 35%, жөтел — 16 %, тамақтың ауыруы —9,1 %, жалпы әлсіздік —5,3 %, ауырсыну сезімдері — 3,5% байқалды.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) SARS-CoV-2 жұқтыру қаупін төмендету бойынша жалпы ұсыныстар берді:

• қолды сабынмен немесе құрамында спирт бар заттармен жуу;
• жөтел немесе түшкіргенде мұрын мен ауызды иілген шынтақпен немесе бір рет қолданылатын майлықпен жауып, кейіннен міндетті түрде қолды жуу керек;
• жөтел немесе дене қызуы жоғары адамдардан алшақ болу (1 метрден кем емес);
• мүмкіндігінше мұрын, ауыз және көзді қолмен ұстамаңыз;
• өкпенің жіті респираторлық ауруының белгілері болған жағдайда үйде қалу;
• безгек, жөтел және тыныс алу қиын болған жағдайда, медициналық мекемеге жүгінуге болады;
• тірі жануарлар, ет немесе құс сатылатын азық-түлік базарларына барған кезде гигиена ережелерін сақтау;
• шикі немесе нашар термиялық өңделген жануарлардан алынатын өнімдерді тұтынудан аулақ болу.

Ауырғандар үшін ұсыныстар

Медициналық маскалар әдеттегі халыққа респираторлық симптомдар болған жағдайда ұсынылады немесе COVID-19 болуы мүмкін науқасқа күтім жасаған жағдайда. Тұмау және тұмауға ұқсас аурулар туралы зерттеулер науқастардың маскаларын киюі басқа адамдардың зақымдануына және қоршаған заттар мен беттердің контаминациясына жол бермейтінін көрсетеді. СОVID-19-ға ұқсас симптомдар болған жағдайда, ДДҰ науқасқа маскаларды дұрыс пайдалану және кәдеге жарату жөніндегі нұсқаулықтарды сақтай отырып, алып жүруді, өзін-өзі оқшаулауды, өзін-өзі нашар сезінгенде медицина қызметкерлеріне кеңес беруді, қолды жууды және басқа адамдарға қатысты қашықтықты сақтауды ұсынады.

Дені сау адамдар үшін ұсыныстар

Қоғамдық орындарда сау адамдардың маска киюінің пайдасы туралы қандай да бір дәлел жоқ. Алайда, түрлі елдерде маскалар тағу бойынша ұсыныстар бір-бірінен өзгеше болуы мүмкін. Дегенмен, сау адамдардың маскаларын киюі үйде, ауру адамдар арасында және адамдардың жаппай шоғырланған жерлерде ауруды жұқтыру мүмкіндігі төмен деген кейбір дәлелдер бар. Резеңке қолғаптарды кию тиімді емес, тіпті жұқтыру қаупін арттыра алады. Қолды жиі жуу тиімдірек болып табылады. Ауруды жұқтырудан аулақ болу үшін ауру адамдармен қатар жүргенде қашықтықты сақтау және олармен тікелей байланыста болудан аулақ болу керек. Сондай-ақ қол алысудан аулақ болу. ДДҰ барлығына басқа адамдарға қатысты кем дегенде 1 метр қашықтықты сақтауды ұсынады, әсіресе, егер оларда респираторлық ауру белгілері болса.